Onderzoeker ‘de sporen van het slavernijverleden van Zeist

Achtergrond

In Zeist vinden we het belangrijk te leren van onze gedeelde geschiedenis en hoe deze doorwerkt in het heden. We zijn ons bewust van deze geschiedenis en leren ervan.

Aan de vooravond van het landelijke Herdenkingsjaar Slavernijverleden organiseerde de Gemeente Zeist op 30 juni 2023 vanuit de initiatiefgroep Slavernijverleden een herdenkingsbijeenkomst. Een jaar later, op 28 juni 2024, aan het einde van het landelijke Herdenkingsjaar, werd een soortgelijke bijeenkomst georganiseerd. Beide avonden waren zeer indrukwekkend, werden met ruim 100 bezoekers goed bezocht en vormden een belangrijke stap in de bewustwording en dialoog en het verbinden van het verleden met het heden.

In de dialoog over dit onderwerp ontbreekt het op dit moment aan (historische) kennis over de relatie van Zeist met slavernij. De gemeente Zeist heeft het landelijke herdenkingsjaar aangegrepen om een wetenschappelijk onderzoek te initiëren. Na initiatieven vanuit de gemeenteraad en de samenleving, heeft het college de opdracht gegeven en budget beschikbaar gesteld om de sporen van het slavernijverleden van Zeist van de 17e eeuw tot het begin van de 20e eeuw in kaart te brengen.

Het onderzoek

Het thema koloniale slavernij is op alle fronten een omvangrijk onderwerp; het gaat geografisch gezien om een groot gebied en historisch gezien over een lange tijdsperiode.

Het onderzoek richt zich zowel op de trans-Atlantische slavernij in ‘de West' als het gebied van de Indische Oceaan en de Indonesische archipel in ‘de Oost'. Qua tijdspanne zal het onderzoek focussen op de 17e tot en met de 19e eeuw, met mogelijk enkele uitlopers naar de 20e eeuw omdat in delen van Nederlands-Indië de slavernij nog langer voortduurde. De focus in het onderzoek ligt op de mate van betrokkenheid van de Gemeente Zeist en haar bestuurders.

De concept onderzoeksvraag van het onderzoek luidt:

‘In hoeverre is de gemeente Zeist betrokken geweest bij de koloniale slavernij?'

Als er betrokkenheid is geweest dan zijn de volgende sub-vragen mogelijk relevant:

• In welke overzeese gebieden en welke onderdelen van het koloniale systeem, dat nauw was verbonden met slavernij, was er sprake van betrokkenheid?
• Welke motieven speelden een rol?
• In hoeverre waren bestuurders van Zeist betrokken bij koloniale slavernij?
• In welke mate en op welke wijze profiteerde de gemeente Zeist en haar bestuurders van de koloniale slavernij?
• Heeft de gemeente Zeist ten tijde van de koloniale slavernij of in de periode daarna uitspraken gedaan of handelingen verricht die blijk hebben gegeven van ethische bezwaren tegen slavenhandel, slavernij of het kolonialisme?
• Welke invloed heeft koloniale slavernij gehad op de fysieke inrichting van Zeist?

In samenspraak met de onderzoeker en in overeenstemming met de bestuurlijk opdrachtgever en de ambtelijk opdrachtgever, wordt de onderzoeksvraag mogelijk nog aangescherpt en definitief vastgesteld.

Door literatuur- en archiefonderzoek dient de verwevenheid van de gemeente Zeist en haar bestuurders met het slavernijverleden in beeld te worden gebracht. Daarnaast is de nadrukkelijke wens om de doorwerking van dat verleden op de hedendaagse Zeister samenleving nader te onderzoeken. Bijvoorbeeld door het afnemen van interviews met nazaten.

We zijn voornemens een klankbordgroep te vormen, bestaande uit betrokken inwoners uit de gemeente met diverse culturele achtergronden, gedurende het onderzoekstraject. Het onderwerp koloniale slavernij roept uiteenlopende emoties op bij (in)directe betrokkenen. Door de onderzoeksopzet en inhoud regelmatig door te spreken met een klankbordgroep wordt gedurende het onderzoeksproces steeds getoetst of de richting van het onderzoek aansluit bij de onderzoeksvraag en indien nodig kan worden bijgestuurd.

Het onderzoek

De onderzoeksresultaten worden verwerkt in een publieksvriendelijk uitgave, bestaande uit historische verhalen, een beeld van de doorwerking in Zeist tot op de dag van vandaag en interviews met hedendaagse inwoners. De wens is om, na publicatie van de onderzoeksresultaten, de informatie en bronnen op een passende manier beschikbaar te stellen voor docenten en leerlingen in het primair en voortgezet onderwijs. Zo kan ook de volgende generatie door educatie de kennis verbreden en leren van het verleden.

Kandidaten

Dit onderzoek kan uitgevoerd worden door een (hoofd)onderzoeker, al dan niet aangevuld met andere onderzoekers. De opdracht kan aangenomen worden door de (hoofd)onderzoeker en het is ook mogelijk dat de opdrachtnemer een instituut, universiteit of andere instelling is. Bij een inschrijving namens een bureau waarbij meerdere onderzoekers zullen meewerken aan de opdracht, kunnen deze worden toegevoegd tot 1 inschrijving met een gemiddeld tarief. Het op te leveren eindproduct staat hierbij centraal.

9 maanden | 20 tot 32 uur | 0,56 tot 0,89 fte